دنیای اقتصاد :
آمارهای منتشرشده در سامانه کدال از کم‌فروشی برخی خودروسازان در دی و بهمن ماه سال جاری نسبت به تولید حکایت دارد. کم‌فروشی یک دلیل روشن دارد و آن امیدواری به عرضه خودرو در سال آینده با قیمت واقعی است؛ رویه‌ای که در سال‌های گذشته نیز تکرار شده است.
آمار منتشرشده در سامانه کدال نشان می‌دهد سه خودروساز بزرگ کشور در زمستان، کمتر از میزانی که تولید کرده‌اند، فروش داشته‌اند. شاید این آمار گویای این نکته باشد که تمایل به عرضه خودرو از سوی خودروسازان کاهش یافته است، آن هم به دلیل مشخصی که هر سال تکرار می‌شود، یعنی کاهش عرضه به امید فروش با قیمت واقعی.آنچه مشخص است، همچون سال‌های گذشته با نزدیک شدن به پایان سال، خودروسازان به امید افزایش قیمت در سال جدید، محصولات خود را با سرعت کمتری به فروش می‌رسانند.
کاهش فروش خودرو در ماه‌های منتهی به عید نوروز کاملا مسبوق به سابقه است. در واقع خودروسازان سعی می‌کنند در دی و بهمن هر سال میزان فروش محصولات خود را کاهش دهند تا تولیدات آنها مشمول افزایش قیمت سال جدید شود. امسال اما انگیزه خودروسازان برای چنین اقدامی بیشتر هم شده است. آخرین قیمت‌گذاری رسمی خودرو به اردیبهشت‌ماه سال جاری بازمی‌گردد که شورای رقابت بعد ۱۸ماه فریز قیمتی با رشد ۱۰ تا ۴۹درصدی قیمت خودرو موافقت کرد. با این وجود خودروسازان امیدوار بودند که با روند افزایشی تورم، قیمت‌گذاری جدیدی اتفاق بیفتد اما خبری از چنین تصمیمی نبود و هنوز هم شاهد اعلام قیمت جدید برای محصولات خودروسازان نیستیم. اما رشد قیمت خودرو در ماه‌های ابتدایی سال آینده بسیار محتمل است.
بنابراین خودروسازان که این بار نیز دست‌کم با ۱۱ ماه فریز قیمتی مواجه بودهاند، انگیزه زیادی دارند که فروش خود را تا رشد رسمی قیمت خودرو کاهش دهند. در این زمینه ۱۹اسفندماه امسال نیز سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا، اعلام کرد که پلیس به ماجرای پارکینگ یکی از خوروسازان معروف ورود کرده و احتمال احتکار خودرو در این پارکینگ مورد بررسی قرار گرفته است. رحیمی در ادامه گفته بود: «در پیگیری این پرونده مشخص شد که احتکار و دپوی خودرو در این پارکینگ صورت نگرفته و نگهداری خودروهای موجود، به دلیل وجود برخی ضوابط نام‌نویسی از سوی این شرکت اعلام شده است.» این در حالی است که آمار و ارقامی که خودروسازان به سازمان بورس ارائه داده‌اند نشان می‌دهد که یکی از دو خودروساز بزرگ کشور در بهمن‌ماه فروش کمتری نسبت به تولید داشته و مشابه همین موضوع برای دو شرکت دیگر خودروسازی در دی‌ماه وجود داشته است.
چنین رویکردی اما تاثیر خود را بر بازار خودرو نیز می‌گذارد. طی دو ماه گذشته بازار خودرو بسیار متلاطم بوده است. در چند روز اخیر هم وضعیت به صورتی است که رکورد جدیدی در قیمت انواع خودرو در حال رقم خوردن است. البته عوامل مختلفی روی این رشد قیمت تاثیرگذار بودهاند و قطعا از تاثیر رشد نرخ ارز نمی‌توان غافل بود. با این وجود بسیاری معتقدند که افت عرضه خودرو نیز روی افزایش قیمت تاثیرگذار بوده است. البته نمی‌توان خودروساز را برای افت عرضه مقصر دانست، بلکه ریشه چنین وضعیتی را باید در خطاهای سیاستگذار جست‌وجو کرد. صورت‌های مالی خودروسازان به هیچ وجه نشانگر وضعیت قابل‌قبولی در فعالیت این شرکت‌ها نیست. زیان انباشته تولیدکنندگان خودرو به ۱۷۴هزار میلیارد تومان رسیده است.
بدهی آنها به قطعه‌سازان مداوما در حال افزایش است و طبق آخرین آماری که منتشر شده بود، به ۶۰هزار میلیارد تومان می‌رسد. در چنین شرایطی که خود حاصل قیمت‌گذاری دستوری است، آنها به طور مداوم با سرکوب قیمتی نیز مواجه هستند. همان‌طور که پیش از این اشاره شد، آخرین قیمت‌گذاری رسمی خودرو به اردیبهشت‌ماه سال جاری بازمی‌گردد. این درحالی است که قیمت مواد اولیه آنها با سرعت زیادی رو به رشد می‌رود؛ به طوری که طبق اطلاعات منتشرشده توسط مرکز آمار ایران، تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده برای صنعت خودرو در پاییز امسال ۴۵.۵درصد بوده است. آمارهای دیگر از جمله شامخ که توسط اتاق بازرگانی ایران منتشر می‌شود نیز نشان می‌دهد که خودروسازان در ماه‌های گذشته به‌شدت تحت تاثیر تورم بودهاند. در چنین شرایطی سیاستگذار نه‌تنها از شیوه شکست‌خورده قیمت‌گذاری دستوری عقب‌نشینی نمی‌کند بلکه اجازه هیچ‌گونه رشد رسمی قیمت خودرو را هم نمی‌دهد.
اما اگر سیاستگذار از ابتدای سال به‌تدریج قیمت محصولات خودروسازان را افزایش می‌داد، حالا با شرایطی مواجه نبودیم که خودروسازان فروش خود را کاهش دهند و کار به ورود پلیس امنیت اقتصادی به این ماجرا کشیده شود. خودروسازان خوب می‌دانند که به احتمال خیلی زیاد در ابتدای سال آینده قیمت محصولات آنها رو به رشد می‌رود و به عنوان یک بنگاه اقتصادی مسلم است که به کسب سود یا دست‌کم حداقل کردن زیان خود فکر کنند. بنابراین اتخاذ تصمیم کاهش عرضه برای آنها شاید روالی منطقی به نظر برسد. اما این سیاستگذار است که نه با قوه قهریه بلکه با سیاست‌های منطق‌محور جلوی بروز چنین اتفاقاتی را بگیرد.
اطلاعاتی که خودروسازان بزرگ کشور از تولید و فروش خود در سامانه کدال ثبت کرده‌اند، نشان می‌دهد که در دو‌ماهه ابتدایی زمستان، فروش آنها نسبت به تولید کمتر بوده است. این اتفاق برای ایران‌خودرو در یازدهمین ماه از سال رخ داده است. آبی‌پوشان جاده‌مخصوص در بهمن‌ماه مجموعا ۴۷هزار و ۵۲۵دستگاه خودرو تولید کرده‌اند و از این میان ۴۵هزار و ۹۳۶ دستگاه را به فروش رسانده‌اند. بنابراین نسبت فروش به تولید این خودروساز بزرگ کشور در ماه میانی زمستان ۹۶درصد بوده است، بدین معنا که این خودروساز ۹۶درصد محصولاتش را به بازار عرضه کرده است.
این در حالی است که در دی‌ماه چنین روندی در ایران‌خودرو دیده نمی‌شود. آنها در دی ۵۰هزار و ۱۴دستگاه تولید داشتند اما فروش آنها به ۵۱هزار و ۱۲۳ دستگاه می‌رسید که نشان می‌دهد ایران‌خودرویی‌ها در دهمین ماه از سال بخشی از خودروهایی را که در پارکینگ نگه داشته بودند هم فروخته‌اند، اما نزدیک شدن به پایان سال باعث شده نه‌تنها این روند را در بهمن ادامه ندهند بلکه خودروهای بیشتری را راهی انبارها کنند. همچنین آمار فروش بزرگ‌ترین خودروساز کشور نشان می‌دهد که آنها در بهمن‌ماه نسبت به دی با ۱۰درصد افت همراه بوده است.
وضعیت برای دومین خودروساز بزرگ کشور از این جهت متفاوت است که آنها در دی‌ماه فروش کمتری نسبت به تولید داشتند. آمار ثبت‌شده از سایپا در کدال نشان می‌دهد که این شرکت از ۲۸هزار و ۶۸ دستگاه خودروی تولیدی در ماه ابتدایی زمستان ۲۶هزار و ۱۵دستگاه را به فروش رسانده‌اند، بنابراین نسبت فروش به تولید آنها در دی‌ماه ۹۲درصد بوده است. در بهمن‌ماه اما آنها رویه خود را تغییر داده‌اند. در این ماه دومین خودروساز بزرگ کشور ۳۱هزار و ۲۷۵ دستگاه تولید خودرو داشته‌اند اما فروش آنها از تولید بیشتر بوده و به ۳۳هزار و ۸۳۷ دستگاه رسیده است.
سری هم به آمار تولید و فروش پارس‌خودرو در دی و بهمن بزنیم. این شرکت نیز که زیرمجموعه سایپا محسوب می‌شود، روندی مانند سایپا را در پیش گرفته و در دی‌ماه فروش کمتری نسبت به تولید را به ثبت رسانده است. سومین خودروساز بزرگ کشور در ماه ابتدایی زمستان ۶هزار و ۱۵۶ دستگاه خودرو تولید کرده و ۵هزار و ۷۲۸ دستگاه را به فروش رسانده است. بنابراین در دی‌ماه نسبت فروش به تولید این خودروساز ۹۳درصد بوده است. اما مانند سایپا، پارس‌خودرویی‌ها هم در بهمن‌ماه آمار فروشی بیش از تولید را به ثبت رسانده‌اند، گرچه تفاوت این دو رقم در بهمن برای پارس‌خودرو قابل‌توجه نبوده است. به هر صورت این شرکت در یازدهمین ماه از سال ۸هزار و ۲۷۵ دستگاه تولید داشته است اما فروش آن به ۸هزار و ۸۴۹ دستگاه رسانده است.
به‌هرحال باید منتظر ماند و دید که آمار مربوط به اسفندماه نشانگر چه تغییراتی در فروش خودروسازان خواهد بود. اما می‌توان این انتظار را داشت که در ماه پایانی سال آمار فروش این سه شرکت خودروساز با افت همراه باشد تا شاید در ابتدای سال آینده بتوانند با اعلام قیمت‌های جدید توسط سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، محصولات خود را با قیمت بیشتری به فروش برسانند. بدین ترتیب باید دید که آیا سیاستگذار در سال آینده نیز به همین شیوه تصمیم‌گیری ادامه خواهد داد تا دوباره در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۳ شاهد افت فروش و نارضایتی متقاضیان باشیم یا این بار روشی منطقی را در پیش می‌گیرد و رشد قیمت تدریجی، انگیزه هرگونه دپوی خودرو را از تولیدکنندگان بگیرد تا دست‌کم از سال آینده شاهد نظم و انضباط بیشتری در فروش محصولات باشیم.
